12 Angry Men - 12 Öfkeli Adam

Orijinal Adı : 12 Angry Men

Türkçe İsmi : 12 Öfkeli Adam - 12 Kızgın Adam

Yapım Yılı : 1957

Tür : Suç - Dram - Polisiye - Gerilim

Süre : 1 Saat 36 Dakika

Yönetmen : Sidney Lumet

Oyuncular : Henry Fonda - Lee J. Cobb - Martin Balsam

imdb puanı : 8.9

Efsanelerden bir tutam.

12 Angry Men - 12 Kızgın Adam.

Tek mekan filmlerin şahı olan 12 Kızgın Adam Henry Fonda'nın efsaneleştiği film olarak karşımıza çıkmaktadır. Yönetmenliğini Sidney Lumet'in yaptığı 1957 yapımı bir filmdir. Ayrıca yönetmenin ilk filminin bu kadar efsaneler arasında girmesi de ayakta alkışlanacak bir olgu. Bu filmi ile beraber belki de en iyi filmi Al Pacino'nun oynadığı  Dog Day Afternoon - Köpeklerin Günü adlı rehine filmi ile de tek mekan algısını geliştirmiştir.

Albert Einstein'ın bir sözü ile filme yavaşça girecek olursak, "Ön yargıları parçalamak, atomu parçalamaktan zordur.

Tanımadığın insanları eleştirip yargılayabilirsiniz hatta tanıdıklarını bile.

1957 Amerika'sından önce bu dönem öncesinden bahsedecek olursak Soğuk Savaş döneminin hakim olduğu ve zıt kuşakların birbirleri ile çatışmasını görmekteyiz. Amerika ve Sovyet Rusya'nın başını çektiği dünya da Kore Savaşı yaşanmış Vietnam Savaşı patlak vermiş ve Küba da ayaklanma başlamıştır. İşte tamda bu ortamda insanlar birbirlerine karşı güven duygusunu iyice azaltmıştır. O dönem Amerika'sında ayrıca kadınların söz hakkının olmamasını biraz da filmde de ön plana çıkmaktadır. Tamamen erkeklerden oluşan jüri üyelerinin böyle olmasının nedeni o dönem kadınları genel olarak ya erken evlenmeye ve ev kadını olmaya mahkum olmuşlar ya da ''Beat Akımı'na'' kapılmışlardır. Ayrıca siyahi kişilerin filmde olmaması o dönemin de büyük ayıbı olarak karşımızda o zamanki siyahi insanların söz hakkının bulunmamasını da filmde görmekteyiz.

Ön yargı demiştik birçoğumuzun her zaman yaptı ve yapmakta olduğu bir eylem.Klasik olarak her zaman karşımıza çıkan örnek olursak bir kişi tanıyorsunuz özürlü olarak doğmuş sekiz çocuğa sahip, frengi hastası ve eğer hamile olduğu çocuğu doğurmaya karar verirse masa da kalma ihtimali yüksek birine kürtaj olmayı önerir miydiniz? Eğer kürtaj olmasını önerirseniz maalesef bugün 9. Senfoni'yi dinleyemeyecektik çünkü öldüreceğiniz çocuk Ludwig van Beethoven olacaktı.

Tek mekan olarak tasarlanan 12 Angry Men de tam olarak ön yargı ve tabuların sonuçlarını göstermektedir. Bir baba ve onun canını almak ile suçlanan bir evlat ile filmimiz başlamakta. Kişilerin isimleri bile yoktur, bu filmde isimlere gerek de yok aslında senaryosunun o kadar sağlam olması cinayetin görgü tanıkları olan "yaşlı adam ve karşı sokaktaki kadın" deniyor, davalıya çocuk ve jüri üyelerinin ismi ise birinci jüri, ikinci jüri... şeklinde tasarlanmıştır. En önemli karakter tabii ki 8 numaralı jüri üyesi Henry Fonda.

12 jüri üyesi ortak karar veremeden sonucun kesinleşmediği bir davanın sonucu için oylamaya başlanır tek tek belirtilir. 18 yaşındaki bir çocuğun ölümü için 12 Jüri üyesinin parmak kaldırmasına oylamada" evet suçludur" demesine bağlıdır. Bundan sonra filmin içine bizde girmekteyiz. Kafamızda ki sorulara cevaplar bulmaya çalışmaktayız. Belki de kısacası 12 jüri üyesi içinde değiliz ama bir nevi 13. kişiyiz.

8. jüri üyesinin yaptığını yapamazdık sanırım bizlerin ön yargıları bunu etkilerdi.

Amerika adalet sistemi işte 12 kişinin verdiği karara bakıyor sizin tabutta olmanızı sağlıyor yada yaşamınızı belki. En büyük eleştiride bu noktada çıkıyor. "Elimi kaldırıp bir çocuğu ölüme gönderemem" diyerek sisteme sert bir bakış açısı atmaktadır. Biraz olsun bizim hakim kararlarından daha insancıldır belki de bizde tek kişi karar verirken bizde tek kişi.

Filmdeki jüri üyelerinin geneldeki  mantığını biraz olsun açarsak bencil olduklarını görüyoruz, nefret sahibi kişilerdir. Nefrete karşı ayakta kalmaya çalışmak ise erdemdir. Erdemin de duruş olduğunu görmekteyiz. Biraz uç bir örnek ve farklı bir bakış açısından bakarsak filme hiç kimse bir Yehuda değil. Oda zaten isteyerek olmamıştır.

Salt bir mahkeme filmi olmasının dışında ana teması önceden de yazdığımız gibi ön yargı, özgürlük, aile içi çatışma, erdem, em-pati, merhamet ve sevgi yoksunluğunu gözlemlemekteyiz.

1958 yılında ki 30. Oscar töreninde karşılaştığı efsanevi The Bridge on the River Kwai - Kwai Köprüsü ve Marlon Brando'nun ünlü filmi Sayanora ile karşılaşmış ve bu savaştan Kwai Köprüsü ayakta kalmıştır.

Filmin kusursuz oyuncusu Henry Fonda'ya Akademi ödülüne en iyi erkek oyuncu konusunda aday yapmaması işin ilginç kısmı olsa da 1981 yılında On Golden Pond ile ödüle sahip olmuştur.

12 Angry Men - 12 Kızgın Adam filmi Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Film Arşivinde tarihi, kültürel ve estetiksel önemi nedeniyle koruma altına alınmış ve kopyaları Kongre Kütüphanesi'ne emanet edilmiştir.

12 Angry Men bu zamana kadar bir kez uyarlanmış o da 2007 yılında Rus sinemacı Nikita Mikhalkov tarafından 12 adıyla tekrar uyarlanmıştır. Eski filmleri seyretmekten haz almayanlar o filmi mutlaka seyretmeli.

Son söz mahkum edilen kim olursa olsun suçu ispatlanmadan herkes masumdur.

puanım : 9.0